فوبیا یا ترس خاص، عکس العمل غیر منطقی و بیش از حد شخص در برابر احتمال وقوع خطر است که باعث خلل در کارکرد روزانه شخص یا کودک می شود.
درمان ترس در کودکان
همه انسان ها حس ترسیدن را در زندگی تجربه می کنند ولی در مورد برخی افراد، زودگذر است ولی گاهی در افراد این ترس پایدار یا آزاردهنده می شود که باعث اختلال در زندگی فردی و حتی اجتماعی شخص می شود. به طور کلی روان شناسان ترسیدن را عکس العملی طبیعی و معمول و حتی الزامی برای مراقبت از جان شخص در مقابل خطرات می دانند ولی به شرط آنکه این واکنش و عکس العمل به صورت وسواس از حالت عادی و معمول خارج شود و زندگی معمول و کلی شخص را مختل نکند
فوبیا همان ترس بیش از حد و غیر طبیعی است که ملزم به درمان است. لذا بهتر است تا فوبیای کودکان در زمان کودکان درمان شود. به صورت کلی اشخاص در زمان مواجه با موقعیت وحشت آور دچار اضطراب و بالا رفتن ضربان قلب، رنگ پریدگی صورت و عرق کردن علل الخصوص در دستها، افتادن فشارخون و بالا رفتن ضربان قلب، اسپاسم عضلانی و …. می شوند. ولی گاها این علامتها بروز ترس از یک موقعیت پایدار و دائمی هست که هیچگونه توجیه عقلانی ندارد که به آن فوبیا گفته می شود.
حال اینکه برخی از متخصصان دلیل ابتلا به این اختلال روان شناختی را علل وراثتی می دانند و عده ای از متخصصان نیز بر این اعتقاد هستند که فوبیای اطرافیان نزدیک کودک مثل پدر و مادر و اقوام نزدیک باعث انتقال ترس به کودک می شود حتی اگر کودک مستقیما با عامل ترس مواجه نشده باشد.
بطور مثال زمانیکه مادری از گربه می ترسد و کودک شاهد ترس مادر و عکس العمل مادر در زمان رویارویی با گربه هست و ابراز ترس خود را ابراز می کند این ترس به کودک نیز منتقل می شود ولی زمانی که کودک با یک حیوان خانگی همزیستی کرده یا حتی در یک خانواده حیوان دوستی بزرگ شده قاعدتا ترسی از حیوانات ندارد.
پله به پله و گام به گام درمان ترس
با توجه به علل بسیار فراوان که باعث ایجاد فوبیا می شود، مواجه کردن تدریجی و یا ناگهانی شخص با موقعیت ترسناک یکی از اصولی ترین راه های درمان است.
لذا نسبت به شدت و حدت فوبیا بازه زمانی ( از چند هفته تا چند ماه ) زمان لازم داریم تا کودک با توجه به سنش به مرور زمان و گام به گام و تدریجی ترسش را نسبت به سوژه ترس آور از دست بدهد و نتیجتا به درمان کودک مینجامد.
مجسم کنید کودکی که فوبیای سوسک دارد و دائما در حال جستجوی سوسک است. خواب آشفته از سوسک میبیند و همیشه اضطراب دارد که شاید هر لحظه این حشره وحشتناک سروکله اش پیدا شود. با این تفاسیر نمیتوانیم از کودک انتظار داشته باشیم برای رویا رویی با ترس خود با سوسک مواجه شود.
باید رویارویی با این ترس مرحله ای و پله پله انجام داد با استفاده از تصاویر پیچیده که سوسک در آن هست تا تصاویر چند بعدی و توضیح و قصه های کودکانه تا روبرو کردن کودک با مدل پلاستیکی و …. برای کودک عادی میشود و بفهمد ترسش معنایی ندارد.
هر نوع ترسی نیازمند درمان نیست
به طور کلی اگر مثلا کودکی از ارتفاع بترسد و به همین دلیل از رفتن به لبه بلندی اجتناب کند این احساس ترس کاملا معمول و طبیعی است در صورتی ما به چشم فوبیا به آن نگاه میکنیم یا مثلا این کودک از بالا رفتن پله های سرسره یا نردبان دچار تشویش و پریشانی با علائم بالا رفتن ضربان قلب، عرق کردن دستها،تشویش غیر طبیعی و …. شود و نمی تواند جلوی این احساسات منفی اش را بگیرد. در این صورت نیاز به روانشناس و روانپزشک دارد.
روش های مؤثر برای درمان انواع ترس در کودکان
اصول های درمان فوبیا پرتوکل های کلی دارند ولی در برخی از موارد مثلا سوشیال فوبیا ( هراس اجتماعی ) یا هراس از جمع، رفتار درمانی از بین بردن خجالت کودک و کاهش استرس کودک در جمع و اجتماع می کاهد.
یأس ممنوع
یادمان باشد که رویارویی با انواع مختلف فوبیا امکان دارد در مراحل نخستین خیلی ایده آل شما پیش نرود که این کاملا عادی است.که لذا هرگز نباید در مراحل اولیه مأیوس شد و فکرکنید این ترس بر کودک شما غلبه کرده است. فقط باید به کررات توصیه های روان شناس را با کودکتان تمرین کرده و همه حواس و هدفتان شکست فوبیای کودکتان باشد. با این روش قدمهای هر چند کوچک شما باعث می شود کودک شما با ترسش مواجه شود و چیزی که هرگز شاید تصورش را نمی کردید. البته به خاطر داشته باشید حتما در این مسیر با درمانگر راه را برای خود و کودکتان هموار و سهلتر کنید.
ویژگی های مشترک ترس در کودکان
- گاهی ترس در کودکان وراثتی و ژنتیکی است مثل ترس از صداهای بلند و گاهی هم از ماه های اول تولد و به طور اکتسابی از محیط، در کودک شکل می گیرد.مثل ترس از خواب و حیوانات که اصولا حالت الگو برداری از والدین و بستگان نزدیک دارد.
- گاهی ترس کودکان با ثبات و با دوام نیست به این معنی که در مقطعی بروز میکند و زود هم از بین میرود.
- گاهی فوبیا یا همان ترس کودکان بر اساس واقعیتها نیست یعنی از چیزهایی هراس دارد که کاملا بی خطر هستند.
موضوع مرتبط :
دلایل ترس در کودکان و روش های مواجهه با ترس کودکان
استعدادیابی کودکان
تست هوش کودک
نوشته درمان ترس و فوبیا در کودکان اولین بار در مرکز هوش کودک نیک. پدیدار شد.